Over de broeders van Beresteyn

Over de Broeders van Beresteyn

door Gijs van den Berg
Zie hier een pagina over de missievakschool in Bunde.
In november 2010 kwam ik na zoveel jaren in contact met Sjef Bour (op Beresteyn in mijn tijd broeder Amandus). Ná Beresteyn heeft hij nog gewerkt als missionaris in Mozambique en Malawi en is lateruitgetreden. Natuurlijk ging een groot deel van ons gesprek over Beresteyn. Ook hij had er goede herinneringen aan en liet me zijn fotoalbum zien. Dat was een heel bijzondere ervaring: een fotoalbum waarin de broeders het onderwerp waren en niet de studenten of de paters.
In het Park van Beresteyn. V.l.n.r. achterste rij. Br. Aloysius, br. Leo, br. Edmundus, br. Amandus, br. Pius, br. Bernardinus, br. Theodoor. Vooraan. Br. Cornelius, br. Bernardus, br. Benedictus en br. Grignion.

In het Park van Beresteyn. V.l.n.r. achterste rij. Br. Aloysius, br. Leo, br. Edmundus, br. Amandus, br. Pius, br. Bernardinus, br. Theodoor. Vooraan. Br. Cornelius, br. Bernardus, br. Benedictus en br. Grignion.

Nog een foto in het Park. V.l.n.r. br. Grignion, br. Theodoor, br. Bonifacius, br. Pius, br. Amandus.

Nog een foto in het Park. V.l.n.r. br. Grignion, br. Theodoor, br. Bonifacius, br. Pius, br. Amandus.

Een paar jaar geleden heb ik ook met Gerard Heynen, die wij vroeger Broeder Grignion noemden, herinneringen aan Beresteyn opgehaald. Zie hier de herinneringen van Grignion; zie daar ook de tekst van het Gebedje dat de broeders elk uur baden)

In de beginjaren ( 1954-1957) waren er veel broeders op Beresteyn. (Zie hier de lijst van de broeders-communiteit).

Uit: Kronieken Montfortaans Seminarie Haagse Schouw-Voorschoten 1954
Zaterdag 9 oktober 1954

schermafbeelding-2016-11-15-om-13-04-04

Er moest gebouwd en opgeknapt worden. Voor het echt grote werk waren een paar aannemers ingeschakeld. Afwerking en betimmering, sanitair en elektra en vervaardiging van meubilair, inrichting van de kapel werden door de broeders gedaan, ook het timmeren en plaatsen van chambrettes in slaapzalen, leggen van vloeren, inrichting van recreatiezaal met een echt toneel. Ook de groentetuin moest aangelegd worden en de keuken bemand. De meeste broeders waren jong, en nog maar net van de missievakschool uit Bunde. Een aantal was nog niet geprofest. Zij waren postulant, moesten nog het noviciaat doorlopen en droegen dus nog geen toog. Er waren twee wat oudere broeders (Aloysius en Leo). Wij studenten kenden hen als rustige en vrome mannen en we wisten dat bij hen vakmanschap, meesterschap was.
(Hier het In memoriam van broeder Aloysius en het In memoriam van broeder Leo .
Zie hier een impressie van hun werk in Leidse Courant van 15-12-1959.

Het schuren van de vloer van de kapel. Math Heijdendael, Ad Sommers, br. Aloysius, br. Leo, Sjef Bour en Wim van Eeten.

Het schuren van de vloer van de kapel.
Math Heijdendael, Ad Sommers, br. Aloysius, br. Leo, Sjef Bour en Wim van Eeten.

Bovenop één van de gebouwen die afgebroken werden. Er stonden er zoveel dat men het terrein onder elkaar het barakkendorp noemde. Dit gebouw stond op de plaats waar later de tuin van br. Grignion kwam. V.l.n.r. br. Aloysius, onbekend, br. Benedictus, br. Godfried, br. Theodoor, br. Leo en br. Amandus. Al het goede hout werd opgeslagen in de witte barak die later tot slaapzaal met chambrettes werd verbouwd. Br. Marcel is maandenbezig geweest met het spijkers trekken uit al dat hout. Van dat hout werden later o.a. tafels , een “tribune” in het fysica loka al en een groot toneel in de school gemaakt.

V.l.n.r. br. Aloysius, onbekend, br. Benedictus, br. Godfried,
br. Theodoor, br. Leo en br. Amandus.

Bovenop één van de gebouwen die afgebroken werden. Er stonden er zoveel dat men het terrein onder elkaar het barakkendorp noemde. Dit gebouw stond op de plaats waar
later de tuin van br. Grignion kwam.

Al het goede hout werd opgeslagen in de witte barak die later tot slaapzaal met chambrettes werd verbouwd. Br. Marcel is maandenbezig geweest met het spijkers trekken uit al dat hout. Van dat hout werden later o.a. tafels , een
“tribune” in het fysica lokaal en een groot toneel in de schoolgemaakt.

Het schilderen van de voorgevel van het hoofdgebouw.

Het schilderen van de voorgevel van het hoofdgebouw.

Het schilderen van de voorgevel van het hoofdgebouw.

Het schilderen van de voorgevel van het hoofdgebouw.

Br. Amandus in zijn werkplaats

Br. Amandus in zijn werkplaats

Br. Amandus beheerde o.a. “het rijdend materieel” - hier op de brommer van pater Hoeberichts.

Br. Amandus beheerde o.a. “het rijdend materieel” hier op de brommer van pater Hoeberichts.

Neef en nicht van br. Amandus bij de volière gemaakt door br. Aloysius, gesierd met één van de gevels van de Mozes en Aaronkerk op het Waterlooplein. Het ijzerwerk is gemaakt door br. Amandus.

Neef en nicht van br. Amandus bij de volière gemaakt door br. Aloysius, gesierd met één van de gevels van de Mozes en Aaronkerk op het Waterlooplein. Het ijzerwerk is gemaakt door br. Amandus.

De volière gemaakt door br. Aloysius

De volière gemaakt door
br. Aloysius

In het allereerste jaar,1954, toen Beresteyn net was overgenomen van de Kapucijnen, waren er nog nauwelijks paters op Beresteyn. Er was iemand belast met de broeders (pater Maalsté), een begeleider van de bouw (pater Toebosch) en een paar pater-studenten die op Beresteyn woonden en in Leiden studeerden (Van Oosten, Daniels, Dassen). De broeders vormden met die paar paters de communiteit. Dat valt ook wel te zien aan de foto’s die in die tijd gemaakt zijn.

erste rij br. Egbert en br. Grignion, pater Daniëls en pater van Oosten - beiden studeerden in Leiden resp. klassieke talen en wiskunde en woonden op Beresteyn. Middelste rij v.l.n.r. br. Leo, br. Edmundus, br. Aloysius, pater Toebosch en Ad Sommers. Vooraan Math Heijdendael, Sjef Bour en Wim van Eeten. (Deze vier in burgerkleding waren postulanten). Deze en de volgende foto zijn gemaakt op 13 februari 1955

Eerste rij br. Egbert en br. Grignion, pater Daniëls en pater van Oosten – beiden studeerden in Leiden resp. klassieke talen en wiskunde en woonden op Beresteyn. Middelste rij v.l.n.r. br. Leo, br. Edmundus, br. Aloysius, pater Toebosch en Ad Sommers. Vooraan Math Heijdendael, Sjef Bour en Wim van Eeten. (Deze vier in burgerkleding waren postulanten). Deze en de volgende foto zijn gemaakt op 13 februari 1955

V.l.n.r. br. Egbert, br. Leo, br. Grignion, br. Aloysius, pater Toebosch, pater Daniëls, br. Cornelius en br. Edmundus Voorste rij: Wim van Eeten, Math Heijdendael, Sjef Bour en Ad Sommers.

V.l.n.r. br. Egbert, br. Leo, br. Grignion, br. Aloysius, pater Toebosch, pater Daniëls, br. Cornelius en br. Edmundus Voorste rij: Wim van Eeten, Math Heijdendael, Sjef Bour en Ad Sommers.

In het park v.l.n.r. Sjef Bour, Wim van Eeten, br. Aloysius, Math Heijdendael en Ad Sommers

In het park v.l.n.r. Sjef Bour, Wim van Eeten, br. Aloysius, Math Heijdendael en Ad Sommers

Toen de school startte in september 1955 kreeg iedere bewoner van Beresteyn zijn vaste gescheiden plaats. Broeders, paters en studenten hadden hun eigen eetzaal en recreatieruimte. De broeders hadden hun eigen kapel.

Toch was het op het op Beresteyn anders dan bv. In Schimmert. De broeders hadden meer contact met de studenten. Dat kwam omdat er relatief veel jonge broeders waren (zij zouden de oudere broers van de studenten kunnen zijn geweest). Het terrein en de ligging van de gebouwen boden ook veel gelegenheid  om elkaar te zien. Zo lag de werkplaats van de broeders naast de slaapzaal van de jongens. In de tuin en het park hielpen de jongens mee met het onderhoud. Als er een boom omgehakt moest worden, of een gebouwtje leeggeruimd of gesloopt konden de studenten onder supervisie van de broeders hun hart ophalen. Ook in de afwaskeuken hadden de studenten een roulerende taak. Zondags gingen broeders en studenten vaak gezamenlijk  voetbal kijken bij SVLV, de plaatselijke vereniging in Voorschoten. En de broeders voetbalden mee als we tegen de “Leidseweg” speelden. De broeders waren ook nog hoofdpersoon in een paar zeer spannende zomeravondspelen.

De broeders speelden regelmatig mee met de studenten in het elftal. Deze foto is gemaakt op 2 mei 1961 bij een wedstrijd tegen de franciscanen in Katwijk die de montfortanen verloren met 4-3. V.l.n.r. Br Sarto, Bert Bernard, Dick Oudshoorn, Guus Schelfaut, Br. Mathias ( Nico van Bommel), Joop Koenis, pater van Oosten, br. Benedictus, Jan Leliman. Vooraan br. Amandus, Bert Huibrechtse, Kees Brugman, Kees Kroon.

De broeders speelden regelmatig mee met de studenten in het elftal. Deze foto is gemaakt op 2 mei 1961 bij een wedstrijd tegen de franciscanen in Katwijk die de montfortanen verloren met 4-3.
V.l.n.r. Br Sarto, Bert Bernard, Dick Oudshoorn, Guus Schelfaut, Br. Mathias ( Nico van Bommel), Joop Koenis, pater van Oosten, br. Benedictus, Jan Leliman. Vooraan br. Amandus, Bert Huibrechtse, Kees Brugman, Kees Kroon.

V.l.n.r. Piet Suykerbuyk, pater Dassen, br. Benedictus, pater van Oosten, pater Lortye, br. Sarto. Kees Veeken. Vooraan Wim Weenink, br. Amandus en Joop Koenis.

V.l.n.r. Piet Suykerbuyk, pater Dassen, br. Benedictus, pater van Oosten, pater Lortye, br. Sarto. Kees Veeken. Vooraan Wim Weenink, br. Amandus en Joop Koenis.

V.l.n.r. br. Benedictus, Wil ter Haar, Henny Speijer (?), Ton van Berge- Henegouwen, br. Grignion, Simon Kuyten, Cees van Noort, Vooraan: Martin van Linn, br. Amandus, Kees Smit.

V.l.n.r. br. Benedictus, Wil ter Haar, Henny Speijer (?), Ton van Berge- Henegouwen, br. Grignion, Simon Kuyten, Cees van Noort. Vooraan: Martin van Linn, br. Amandus, Kees Smit.

Br. Amandus, pater Dassen, br. Benedictus. Vooraan br. Grignion.

Br. Amandus, pater Dassen, br. Benedictus. Vooraan br. Grignion.

Br. Amandus als keeper en pater van Oosten als scheidsrechter.

Br. Amandus als keeper en pater van Oosten als scheidsrechter.

Zelf werd ik bij de broeders opgevangen toen ik in de paasvakantie van 1959 op Beresteyn moest blijven. In het voorjaar lag bijna iedereen op bed nadat er paratyfus was uitgebroken op het internaat via ingeblikte erwtensoep van de Olbafabriek uit Olst . Iedereen was redelijk snel genezen maar ik bleef nog lange tijd drager van de bacterie.

Paters en broeders leefden dus erg gescheiden. Dat was in die tijd ook bij andere congregaties heel gewoon. Het was ook wel apart dat de broeders bij hun professie een kloosternaam moesten aannemen, terwijl de paters onder hun burgernaam verder gingen. (Later is ook voor de broeders de kloosternaam afgeschaft). In de Kronieken van Beresteyn gaat het toch vooral om de paters en de studenten en komen de aangelegenheden van de broeders minder aan bod. Dit geldt ook voor het boek Montfortanen in de Lage Landen.

Toch waren de broeders onmisbaar voor de congregatie. Niet alleen bij de vele verbouwingen en het onderhoud van de gebouwen, maar ook bij de dagelijkse gang van zaken. Er werd gewoon van uitgegaan dat de broeders er waren om het werk van de paters mogelijk te maken. Dat werk was het opleiden van de studenten tot pater. Dat het ideaal van de meeste paters en broeders de missie was, bracht hen toch niet samen. Daar waren de groepen te groot voor. In de missie was dat anders. Daar woonde en werkte men toch meer samen omdat men vaak maar met 2 á 3 man bij elkaar zat.

In de keuken. Br. Amandus helpt br. Pius, de kok.

In de keuken. Br. Amandus helpt br. Pius, de kok.

Br. Amandus in de keuken.

Br. Amandus in de keuken.

Br. Theodoor en br. Amandus. Op de achtergrond de eetzaal.

Br. Theodoor en br. Amandus. Op de achtergrond de eetzaal.

De broeders op Beresteyn hadden dus geen taak bij de opleiding van de studenten. (Wel nam Broeder Benedictus in 1960 de leiding van het jongenskoor over van Pater Meels.) Dat was toch wel anders dan in Heiloo en de Haagse Schouw toen de groep als geheel veel kleiner was. Toch hadden de broeders zeker hun informele invloed. Ze werden erg gewaardeerd door de meeste studenten en die waren ook wel trots op de broeders.

De broeders die ik de laatste jaren heb gesproken denken met plezier terug aan hun tijd in Beresteyn. Ze  vertellen ook over de soms wel strenge leiding van de Overste en de uitjes die de paters maakten en zij niet. Onderscheid was er dus zeker, maar dat versterkte misschien ook wel de band onder de broeders wat uit de volgende foto’s naar voren komt.

Op bezoek bij de Familie van br. Benedictus in Terborgh. Links br. Benedictus, midden br. Bernardinus en helemaal rechts br. Pius

Op bezoek bij de Familie van br. Benedictus in Terborgh.
Links br. Benedictus, midden br. Bernardinus en helemaal rechts br. Pius.

Met alle broeders samen een dagje naar Amsterdam, met de trein. Hier op de Dam, rechts br. Bernardus en br. Amandus.

Met alle broeders samen een dagje naar Amsterdam, met de trein. Hier op de Dam, rechts br. Bernardus en br. Amandus.

In Artis bij de pinguïns. Links br. Benedictus

In Artis bij de pinguïns. Links br. Benedictus.

nog steeds in Artis…

nog steeds in Artis…

…en in Artis.

…en in Artis.

Na het bezoek aan Artis:  eten bij de familie van br. Cornelius in Haarlem.

V.l.n.r. br. Theodoor, br. Grignion, br. Cornelius, br. Pius, br. Amandus, br. Leo, br. Benedictus en br.Bernardinus

V.l.n.r. br. Theodoor, br. Grignion, br. Cornelius, br. Pius, br. Amandus, br. Leo, br. Benedictus en br.Bernardinus.

v.l.n.r. Br. Theodoor, br. Grignion, br. Pius, br. Leo, br. Benedictus, br. Bernardus, br. Bernardinus. Vooraan br. Amandus.

v.l.n.r. Br. Theodoor, br. Grignion, br. Pius, br. Leo, br. Benedictus, br. Bernardus, br. Bernardinus. Vooraan br. Amandus.

Feestmaal in de eetzaal van de broeders bij het afscheid van br. Cornelius en br. Pancratius die naar Malawi vertrokken. Op 15 september 1957. Bij zo’n gelegenheid kwam pater overste Bokeloh er ook bij. V.l.n.r. br. Adelbertus, pater Bokeloh, br. Grignion, br. Bernardus, br. Cornelius, br. Pancratius en br. Theodoor.

Feestmaal in de eetzaal van de broeders bij het afscheid van br. Cornelius en br. Pancratius die naar Malawi vertrokken. Op 15 september 1957. Bij zo’n gelegenheid kwam pater overste Bokeloh er ook bij. V.l.n.r. br. Adelbertus, pater Bokeloh, br. Grignion, br. Bernardus, br. Cornelius, br. Pancratius en br. Theodoor.

Pater Bokeloh, br. Aloysius, br. Leo, br. Benedictus, br. Bernardinus, br. Amandus, br. Pius, br. Grignion, br. Bernardus, br. Cornelius, br. Pancratius, br. Theodoor.

Pater Bokeloh, br. Aloysius, br. Leo, br. Benedictus, br. Bernardinus, br. Amandus, br. Pius, br. Grignion, br. Bernardus, br. Cornelius, br. Pancratius, br. Theodoor.

Op 28 april 1956 werden deze vijf “ingekleed” in Meerssen , deden ze hun eerste gelofte voor één jaar en kregen ze een broedernaam en toog. Br. Athanasius( Ad Sommers), br. Bonifacius( Wim van Eeten), br. Bavo ( Staf Anthonis), br. Amandus ( Sjef Bour), br. Bona (Math Heijdendael). Deze foto is gemaakt in Bunde waar ze “zich lieten zien”op de missievakschool. In de zestigerjaren werd de speciale broedernaam afgeschaft en ging men sine nomine door het (klooster) leven.

image072

Bij Wim van Eeten thuis in Wintelre. Achterste rij br. Bavo, br. Bonifacius, br.Amandus. Vooraan br. Athanasius en br. Bona.

Bij Wim van Eeten thuis in Wintelre. Achterste rij br. Bavo, br. Bonifacius, br.Amandus.
Vooraan br. Athanasius en br. Bona.

Foto’s van de eeuwige gelofte van br. Amandus

Op 28 april 1961 – het feest van de H. Montfort.

  • Op weg naar de kapel vanuit het hoofdgebouw
    Op weg naar de kapel vanuit het hoofdgebouw

Zomers verblijf van zusters Dochters der Wijsheid op Beresteyn

Augustus 1959.  Beresteyn was in de zomervakantie het vakantieverblijf voor de zusters Dochters der Wijsheid uit Rotterdam, waar ze in het onderwijs zaten. Op deze foto is links de eetzaal te zien en zitten er zusters vóór de ingang van de school waar ze hun verblijf hadden. Zusters van deze congregatie beheerden de keuken in Schimmert en in 1967 ook de keuken van Oirschot.